Koalicja na rzecz Odpowiedzialnej Sprzedaży Alkoholu

W trakcie spotkania odczytano i uroczyście podpisano deklarację programową Bielsko-Bialskiej Koalicji na rzecz Odpowiedzialnej Sprzedaży Alkoholu. Pierwszymi sygnatariuszami dokumentu byli: prezydent Bielska-Białej Jarosław Klimaszewski, przewodnicząca Rady Seniorów Elżbieta Rosińska, przewodniczący Młodzieżowej Rady Miasta Wiktor Mięksiak oraz przewodniczący Ogólnopolskiego Stowarzyszenia RoPSAN - Rodzice Przeciwko Sprzedaży Alkoholu Nieletnim Bogusław Prajsner. Do podpisania dokumentu zostali zaproszeni również wszyscy uczestnicy konferencji.

Kampania ma skłaniać menedżerów, franczyzobiorców i właścicieli punktów sprzedaży oraz sprzedawców alkoholu, napojów energetycznych i e-papierosów do przyjmowania współodpowiedzialności za dostępność tych artykułów dla osób niepełnoletnich i nietrzeźwych, szczególnie kierowców. Jej celem jest również edukowanie społeczności lokalnej - osób nieletnich, ich rodziców i opiekunów, a także osób dorosłych - w kwestii odpowiedzialności za sprzedaż alkoholu, e-papierosów i napojów energetycznych.
Przewodniczący Ogólnopolskiego Stowarzyszenia ROPSAN - Rodzice Przeciwko Sprzedaży Alkoholu Nieletnim Bogusław Prajsner przedstawił na konferencji idee kampanii społecznej Powstrzymać pijanego kierowcę. Omówił też wyniki przeprowadzonych w 2024 r. na terenie miasta badań, które polegały na sprawdzaniu, czy sprzedawcy sprzedadzą alkohol i inne używki klientom wyglądającym na pijanych i nieletnich.

Badanie metodą tajemniczego klienta zostało przeprowadzone w kilkudziesięciu losowo wybranych sklepach, marketach i na stacjach paliw.

- W Bielsku-Białej przeprowadziliśmy badania w sposób kompleksowy. Sprawdziliśmy jak wygląda sprzedaż nie tylko alkoholu i papierosów, ale również e-papierosów i energetyków - informował B. Prajsner.

W Bielsku-Białej działa obecnie ok. 280 sklepów sprzedających napoje alkoholowe. Jak wynikło z badań, w 68 proc. spośród nich sprzedawcy sprzedają alkohol osobom wyglądającym na nietrzeźwe.
Pierwszym elementem kampanii było badanie na „tajemniczego klienta” przeprowadzone pod koniec września w 64 punktach w mieście. W każdym z tych punktów pojawił się „młody audytor” wyglądający na osobę niepełnoletnią (wybrany przez grupę rodziców, tzw. sędziów kompetentnych), który próbował kupić piwo - w połowie sklepów był to chłopak, a w połowie dziewczyna. Za każdym razem w badaniu uczestniczyła także druga osoba - „dorosły audytor”, której zadaniem było zwrócenie uwagi sprzedawcy, gdy ten bez sprawdzenia dowodu osobistego podawał zamówione piwo osobie wyglądającej na niepełnoletnią.

Aż 80 proc. kasjerów pracujących w bielskich sklepach, marketach i stacjach paliw było gotowych sprzedać alkohol „młodym audytorom” bez sprawdzenia dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego pełnoletność.

Tylko 13 spośród 64 audytów zrealizowanych w bielskich sklepach zakończyło się prośbą sprzedawcy o okazanie dowodu osobistego (tak młodo pan/pani wygląda, czy mogę zobaczyć dowód osobisty?), a wobec jego braku - odmową sprzedaży alkoholu (20 proc.).

Najgorsze wyniki badań odnotowano na stacjach paliw. Spośród siedmiu przeprowadzonych tam prób zakupu piwa wszystkie zakończyły się sprzedażą alkoholu „młodym audytorom”. Dopiero po interwencji „dorosłego audytora” sprzedawcy prosili młodych klientów o pokazanie dowodu osobistego i, wobec jego braku, anulowali dokonaną wcześniej sprzedaż piwa.

Warto przypomnieć managerom bielskich stacji paliw, że sprzedaż alkoholu osobom nieletnim może zakończyć się utratą zezwolenia na sprzedaż alkoholu, co może istotnie wpłynąć na funkcjonowanie stacji paliw.

Tylko w co piątym badanym sklepie osiedlowych (21 proc.) i jedynie w co czwartym markecie (24 proc.) kasjerzy zapytali „młodych audytorów” o dowód osobisty, a wobec jego braku odmówili im sprzedaży piwa.

Z rachunku prawdopodobieństwa wynika, że w ciągu jednego tygodnia w mieście kupuje alkohol min. 5-7 nietrzeźwych klientów czyli średnio jeden dziennie (ta liczba wydaje się zaniżona). To zatrważające dane.

- Problem występuje w wielu miastach. Przeprowadziliśmy już 50 takich analiz w różnych częściach kraju i wszędzie pokazują one ogromne problemy. Zdarzało się, że niektóre z samorządów po zapoznaniu się z wynikami naszych badań proponowały, by nie rozmawiać na te tematy (o nieodpowiedzialnej sprzedaży używek - przyp. red.), gdyż mieszkańcy będą zaniepokojeni, że jest aż tak źle. Bardzo się cieszę, że w Bielsku-Białej mówi się o tym otwarcie i buduje się strategię, która ma pomóc - mówił przewodniczący stowarzyszenia ROPSAN Bogusław Prajsner.

Prezydent Jarosław Klimaszewski wręczył specjalne dyplomy/podziękowania właścicielom i menedżerom odpowiedzialnych sklepów, marketów i stacji paliw, w których sprzedawcy odmówili sprzedaży alkoholu „pijanym kierowcom” oraz „młodym audytorom” uczestniczącym w badaniu.

Na zakończenie konferencji w Ratuszu odbyła się debata nt. Pijany kierowca - Co Ty możesz zrobić w tej sprawie? Rozważano kwestie: Co oznacza bycie odpowiedzialnym kierowcą, sprzedawcą? Czy warto wspierać i promować w tym zakresie tzw. interwencję obywatelską? Czy anonimowy telefon na Policję w sprawie pijanego kierowcy wsiadającego do samochodu to „donosicielstwo”, czy przejaw odpowiedzialnej postawy społecznej? Jak można zapobiec sprzedaży alkoholu, napojów energetycznych, e-papierosów nieletnim?