[Historyczne ciekawostki] Kiedyś sprzedawano tam wiklinę, drewno i konie. Historia placu Wolności

Spotkanie zorganizowało stowarzyszenie WspólnotaBB, a prowadziła je dyrektor książnicy Katarzyna Ruchała.

Jak mówił na wstępie Kachel, dzisiejszy plac Wolności wcześniej nosił nazwę placu Franciszka. Funkcję rynku zyskał dopiero w latach 80. XIX wieku. - Był miejscem sprzedaży wikliny i drewna oraz koni. Z czasem jednak, ze względu na swoje funkcje społeczne, zyskał większą rangę. To tutaj odbywały się najważniejsze wydarzenia społeczno-polityczne nie tylko miasta, ale całego regionu - opowiadał.

Historyk opowiadał też o germanizacji, jaką stosowali Austriacy od 1772 roku do późnych lat 60. XIX wieku na terenie Galicji.

- Po klęsce zadanej Austrii przez Prusy, cesarz Franciszek Józef, chcąc ratować swoją władzę, doprowadził do powstania monarchii austro-wegierskiej. Dopuszczenie do współrządzenia Węgrów skutkowało tym, że poszczególne kraje zaczęły zyskiwać autonomię. W Galicji językiem urzędowym znowu jest język polski. Powstaje polska klasa urzędnicza, sieć szkół, stowarzyszenia, partie polityczne i organizacje kulturalne pielęgnujące polskość. W Białej wiatr liberalizmu przestał wiać ok. 1890 roku, kiedy - podobnie jak w sąsiednim Bielsku - do głosu doszli nacjonaliści niemieccy zapatrzeni w politykę Bismarcka i zjednoczonych Niemiec. Wówczas bialski magistrat postanowił - wbrew obowiązującemu prawu - prowadzić swoje działania tylko w języku niemieckim. Symbolicznym wyrazem tej zmiany było ściągniecie z ulic dwujęzycznych nazw - wyjaśniał Kachel.

Słuchacze zgromadzeni w Książnicy Beskidzkiej mogli też poznać mało znaną opowieść o tym, jak to Polacy postawili w Białej pomnik legionistom, a potem go sami rozebrali.

- W lutym 1918 roku został podpisany traktat pokojowy w Brześciu. Co znamienne, o Polsce nie było nim żadnej wzmianki, przewidywał on natomiast powstanie wielkiej Ukrainy. Niemcy i Austriacy uznali, że jest to wewnętrzna sprawa tych państw. W tych okolicznościach doszło do antyaustriackich protestów na całych ziemiach polskich - również w Białej i oczywiście na placu, który dzisiaj nazwa się placem Wolności. Polacy odsyłali swoje odznaczenia do Wiednia i zburzyli pomnik legionowy, który sami postawili w Białej w 1916 roku - opowiadał Jacek Kachel.